Analiz için toprak numunesi alma usule uygun alınması analiz sonuçlarının doğruluğunu etkilediği gibi gübre ve işçi maliyetini de düşürmektedir. Bu yazımızda doğru bir analiz için toprak numunesi nasıl alınır? Nelere dikkat etmek gerekir sorulanın yanıtlarını verdik.
Kültür bitkilerinde verim, toprakta bulunan bitki besin elementlerinin varlığı ve alınabilirlik durumuna bağlıdır. Ekim veya dikim yapılan toprak bünyesinde, yetiştirilecek olan kültür bitkisinin ihtiyacı olan bitki besin maddelerini bulundurmuyorsa, yeterli miktarda besin elementi toprağa ilave edilmelidir. Bu tespitin yapılabilmesi için de gerekli ve uygun olan yöntemin belirlenmesi gerekir.
Toprağın bünyesinde bulunan besin elementlerini verme gücü yada potansiyelinin belirlenmesi için kimyasal yöntemler kullanılarak toprak analizi yapılır. Toprak analizi bitki ekilmeden yada dikilmeden önce toprakta yetiştirilecek bitki için gerekli olan besin elementi miktarı ve çeşidinin ölçülmesidir. Verimlilik amaçlı yapılan analizlerde sadece toprak bünyesinde bulunan toplam konsantrasyonlara bakmak doğru olmaz. Burada önemli olan besin elementinin bitki için yarayışlılığıdır ve bu durumu etkileyen birçok etmen vardır. Toprakta alınabilir halde bulunan bitki besin elementi miktarının rakamsal olarak belirlenmesi her bitki için aynı etkiyi göstermeyeceği gibi takviye yapılcak olan besin elementi miktarının tespitinde de tek başına belirleyici değildir. Bunun için toprak yapısı ve bünyesi önemlidir. Tavsiyelerde rakamsal sonuçların yanında uygulanacak gübre miktarı, ekim veya dikim yapılacak olan toprağın sınıfı ve tipi, besin elementinin bitki tarafından alınabilirliği, toprak rutubeti ve kök gelişimi önemlidir.
Toprağın gerçek anlamda verimliliğini tam anlamıyla anlayarak yorumlamak ancak birkaç yıl boyunca düzenli olarak yapılan toprak analizleri ile mümkündür. Alınabilir bitki besin elementi miktarlarındaki düşüş veya yükselme değerlerine göre toprağın verimlilik kurvesi ortaya çıkarılır.
Analiz İçin Toprak Numunesi Nasıl Alınır?
Toprak numunesi almak için öncelikle örneğin alınacağı tarla, saksı, harç veya sera toprağı gibi ortama göre farklılık gösterir. Örnek alma basit bir işlem gibi görünse de eğitim ve deneyim gerektirir.
Tekniğe uygun bir şekilde alınmayan örnekler yanıltacağı gibi para ve zaman kaybına da neden olacaktır. Doğru toprak analizi ve sonrasında yapılacak adımlar şu şekildedir;
- Uygun toprak örneklemesi,
- Uygun laboratuvar yöntemi,
- Verilerin doğru yorumlanması,
- Uygulamanın doğru zamanda ve uygun yöntemler kullanılarak yapılması gerekir.
Tarla, Bağ ve Bahçelerde Toprak Numunesi Nasıl Alınır?
- Örnek alınacak olan arazinin toprak yapısı, toprak rengi, arazinin eğimi ve derinliği gibi etkenler farklı noktalardan aynı alt örnekler yada karışık örnekler alınmasını gerektirebilir.
- Arazi genel itibari ile aynı özelliği gösteriyorsa karışık örnekleme yapılır ve arazide zig-zag çizerek örnekler alınır.
- Toprak numunesi alınacak olan arazide toprak fazla yaş veya kuru olmamasına dikkat edilmesi gerektiği gibi zorunlu olmadıkça don olduğu zamanlar örnek alınmamalıdır. Normalde kürek veya bel yardımıyla örnek alınabileceği gibi derinden alınacak olan örneklemelerde toprak burgusu kullanılabilir.
- Ekimi yada dikimi yapılacak olan arazide sebze yetiştirilmesi planlanıyor ise 0-20 cm derinlikten örnekleme yapılabilir. Bağ veya meyve bahçesinden alınacak ise örnekleme yapılacak derinlik 0-20, 20-40, 40-60 cm veya 0-30, 30-60 cm yada 0-30, 30-60, 60-90 cm olmalıdır. Eğer örnekleme yapılacak olan arazide ilk defa bağ veya bahçe tesis edilecek ise 100-200 cm derinlikleri arasından yapılabilir. Meyve bahçesinde ağaç izdüşümünden ve ağacın büyüklüğüne göre ağaç başına 4-8 ayrı noktadan 1’er kg lım örnekler alınarak karıştırılır. Dekar başına 10-15 ağaçtan örnek alınması yeterlidir.
- Toprağa zarar vermeden alınması gereken örneklerde eğer bitki artığı varsa temizlenmelidir. Bel yardımıyla 20 cm derinlikte V kesitli çukur açılarak 3-5 cm kalınlığında toprak dilimi alınır.
- Alınacak örnekte bel aletinin sağı, solu ve uç kısmındaki yerler tıraş edilirken toprağın üst kısmı ve belin sap kısmına yakın olan toprak kısmı örneği temsil edeceğinden atılmamalıdır.
- Belirlenen yerlerden tekniğe uygun olarak alınmış toprak örnekleri kova içerisinde toplanarak içerisinde bulunan kaba bitki artıları ve taşlar temizlenerek homojen bir şekilde karıştırılır. Karışımdan bir kg kadar toprak örneği temiz bir torbaya alınır.
- Arazi geneli aynı özelliğe sahip olsa da yukarıdaki talimatlara uyularak her 20 dekardan bir örnek alınmalıdır.
- Torba üzerine arazi sahibinin adı soyadı, numunenin alındığı yer, parsel bilgisi, sulama durumu ve şekli, yetiştirilecek ürün, son yetiştirilen bitki, bitkiye uygulanan gübre cinsi ve miktarı yazılmalıdır.
Nerelerden Toprak Numunesi Alınmaz
- Yakılmış organik ve inorganik atıkların olduğu yerler,
- Ticari ve işletme gübresi uygulanan yerler,
- Arazide hayvan yatmış yerler ve harman yapılmış yerler,
- Eski arazi çitlerinin olduğu yerler,
- Su toplanan arklar,
- Yol kenarları,
- Şarampole yakın yerler,
- Dere yatağı,
- Ağaç altları, sıraya ekim yapılarak bant şeklinde gübre verilen yerler,
- Arazinin çukur veya tümsek bölgelerinden,
- Arazi sınırları veya yakın bölgelerden toprak örneği alınmaz.
Aynı Özelliğe Sahip Olmayan ve Ayrı Örnekleme Yapılması Gereken Toprak Özellikleri
- Aynı arazi içerisinde koyu, açık, gri, kırmızı gibi renk farklılıklarının olduğu yerler,
- Taban ve yamaçta bulunan alanlar,
- Arazinin farklı yönlerinde bulunan yerler ( kuzey, Güney, Doğu ve Batı gibi)
- Farklı toprak tekstüre sahip olan yerler ( kumlu, tınlı, killi vb.)
- Derin ve sığ yerler,
- Arazide otlu ve çıplak kesimler,
- Verim farkının olduğu yerler,
- Arazide gübreleme farkının olduğu yerler,
- Toprak işleme farkı olan yerlerden ayrı örnekleme yapılmalıdır.
Analiz İçin Toprak Numunesi Nasıl Alınır? Videolu anlatım aşağıdadır.
