Türkiye’de tarımsal üretim yapan çiftçiler için devletin sağladığı tarım destekleri, hem üretim maliyetlerini düşürmek hem de tarımsal verimliliği artırmak açısından kritik önem taşıyor. 2025–2027 dönemine ilişkin bitkisel üretim desteklerinde önemli güncellemeler yapıldı. Bu rehberde, 2025 tarım desteklerinin tamamını, destek kalemlerini, başvuru sürecini ve dikkat edilmesi gereken hususları detaylı bir şekilde ele alacağız.
1. 2025–2027 Bitkisel Üretim Destekleme Modeli: Yenilikler ve Temel İlkeler
1.1 Üç Yıllık Destek Modeli
- Tarım ve Orman Bakanlığı, 2025–2027 yılları için bitkisel üretime yönelik destekleri üç yıllık olarak açıkladı. (Anadolu Ajansı)
- Bu yaklaşım, çiftçilerin geleceği daha önceden planlamasına, üretim stratejilerini uzun vadeli kurmasına imkan tanıyor. (Yozgat Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- Karar, Cumhurbaşkanı Kararıyla resmî hale getirilmiş. (Eskişehir Tarım ve Orman)
1.2 Destek Kalemlerinin Sadeleştirilmesi
- Yeni modelde üç ana destek grubu yer alıyor: Temel Destek, Planlı Üretim Desteği ve Üretimi Geliştirme Desteği. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Mazot ve gübre desteği yerine “Temel Destek” sistemi getirildi, bu sistem girdi maliyetlerine yöneliktir. (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- ÇKS’ye (Çiftçi Kayıt Sistemi) kayıtlı üreticiler yeni modelden faydalanabilir. (Eskişehir Tarım ve Orman)
1.3 Destek Katsayısı ve Hesaplama
- 2025 üretim yılı için destek katsayı değeri dekara 244 TL olarak belirlendi. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Destekleme tutarı, bu temel destek katsayı değeri ile ürünün kategorisine karşılık gelen “destek katsayısı”nın çarpılması ile hesaplanır. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Her üretim yılı için bu değer yeniden değerlendirilebilir. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
2. Destek Türleri ve Hedeflenen Alanlar
2.1 Temel Destek
- ÇKS’ye kayıtlı ve planlama kapsamındaki ürünleri üreten çiftçilere uygulanır. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Temel destek, girdi maliyetlerinin bir kısmını karşılamaya yöneliktir: Mazot maliyetinin %50’si ve gübre maliyetinin %25’i temel destek kapsamında ele alınmıştır. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Temel destek kategorileri, ürün tipine göre dört gruba ayrılmıştır: (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- 1. Kategori: Aspir, mercimek, mısır dane, nohut, kuru soğan, birinci grup yem bitkileri ve diğer ürünler → destek katsayısı 1,0 (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- 2. Kategori: Arpa, buğday, çavdar, tritikale, yulaf, ikinci grup yem bitkileri → destek katsayısı 1,3 (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- 3. Kategori: Ayçiçeği (yağlık), fındık, kolza, kuru fasulye, soya, çay → destek katsayısı 1,5 (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- 4. Kategori: Çeltik ve pamuk → destek katsayısı 2,25 (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- Nadas alanları da destek kapsamındadır: nadasa ayrılan arazilere 0,30 katsayı ile temel destek ödemesi yapılır. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
2.2 Planlı Üretim Desteği
- Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu tarafından belirlenen havza ürün deseni listesi içerisindeki ürünleri yetiştiren çiftçiler için ek destek veriliyor. (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- Bu destek, çiftçilerin stratejik havzalarda planlı üretim yapmasını teşvik ederek arz güvenliğini ve üretim verimliliğini artırmayı hedefliyor. (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
- Planlama kapsamındaki ürünler arasında arpa, aspir, ayçiçeği (yağlık), buğday, kolza, fasulye (kuru), mercimek, mısır (dane), nohut, pamuk (kütlü), patates, kuru soğan, soya ve yem bitkileri bulunuyor. (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
2.3 Üretimi Geliştirme Desteği
- Bu kalem, verim artırıcı ve kaliteyi yükseltici yatırımları teşvik ediyor. (Anadolu Ajansı)
- Kapsamında çevreye duyarlı tarım teknikleri, organik tarım, lisanslı depolama ve tarımsal danışmanlık gibi alanlar yer alıyor. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
- Tarımsal yayım ve danışmanlık yapan kişi ve kurumlar için de destek sağlanmakta; danışmanlık desteği 2025 ile birlikte artırılmış. (Anadolu Ajansı)
3. Ek Destek Kalemleri ve Avantajlı Gruplar
3.1 Genç ve Kadın Çiftçilere İlave Destek
- Kapalı ortam (sera) bitkisel üretim yapan genç ve kadın çiftçilere ek destek sağlanacak. (Eskişehir Tarım ve Orman)
- Bu uygulama, tarıma genç nüfusu çekme stratejisinin bir parçası olarak değerlendiriliyor. (Anadolu Ajansı)
3.2 Organik Tarım Desteği
- Organik tarım yapan ve birinci derece tarımsal üretici örgütlerine üye olan çiftçilere, temel destek katsayısının %25’i oranında ek destek verilecek. (Eskişehir Tarım ve Orman)
- Bu, organik üretime yönelen çiftçilerin maliyet avantajı elde etmesine yardımcı olur ve sürdürülebilir tarımı teşvik eder.
3.3 Tarımsal Danışmanlık (Yayım) Desteği
- Serbest tarım danışmanlarına, ziraat odalarına ve üretici örgütlerinde görev yapan danışmanlara yönelik yayıma ve danışmanlığa destek veriliyor. (Anadolu Ajansı)
- 2025 için bu destek tutarı yükseltilmiş; Bakanlık tarafından danışmanlık sistemi daha etkin ve yaygın hale getirilmeye çalışılıyor. (Anadolu Ajansı)
3.4 Sertifikalı Tohum Desteği
- Yurt içinde ıslah edilen ve tescil edilen tohumların kullanılması halinde ilave destek verilecek. (Anadolu Ajansı)
- Soya üretiminde özel teşvik: Sertifikalı soya tohumlarının kullanımına ekstra destek sağlanacak. (Anadolu Ajansı)
3.5 Biyolojik / Biyoteknik Mücadele Desteği
- Kimyasal ilaç kullanımını azaltmak ve çevreye duyarlı üretimi teşvik etmek için biyolojik ve biyoteknik mücadele destekleri veriliyor. (Anadolu Ajansı)
- Birim fiyatlarda artış yapılmış, çiftçilerin çevreci yöntemlere yönelmesi için finansal teşvik artırılmış. (Anadolu Ajansı)
3.6 Lisanslı Depolama Desteği
- Tarımsal ürünlerin depolanması için lisanslı depo yatırımına destek verilecek. (Anadolu Ajansı)
- Böylece ürünler tarımsal hasattan sonra güvenli ve standartlara uygun şekilde depolanabilir, kalite kaybı ve fire azalır.
4. 2025’te Öne Çıkan Stratejik Destekler
4.1 Üretim Planlaması ve Alım Güvencesi
- Planlı üretim desteği, arz güvenliği ve stratejik ürün üretimi açısından büyük önem taşıyor.
- Çiftçiler, havza bazlı stratejik ürün planlamasında yer alarak devletin desteklerini daha garanti alabilir.
- Bu model, hem üreticinin geleceğini planlamasında hem de ülkenin tarımsal arz dengesinin korunmasında kritik bir rol oynuyor.
4.2 Kayıtlı Üretim ve Şeffaflık
- ÇKS kaydının önemi büyüyor: desteklerden faydalanabilmek için çiftçilerin mutlaka ÇKS’ye kayıtlı olması gerekiyor. (sivas.tarimorman.gov.tr)
- Üç yıl önceden açıklanan destek modelinin şeffaflığı, üreticilerin planlama yapmasını kolaylaştırıyor. (Ordu Tarım ve Orman Müdürlüğü)
4.3 Çevre Dostu Tarım ve Sürdürülebilirlik
- Biyolojik mücadele ve çevreci destekler, pestisit kullanımını azaltmaya teşvik ediyor.
- Organik tarım desteği, hem iç pazarda organik ürün talebine hem de ihracat pazarlarına yönelik avantaj sağlıyor.
- Sürdürülebilir politikalar, tarımsal ekosistemin korunmasına ve uzun vadeli üretim sürdürülebilirliğine katkı sağlıyor.
5. 2025 Tarım Destekleri Başvurusu: Adım Adım Rehber
5.1 ÇKS’ye Kayıt / Güncelleme
- Başvuru sürecinin ilk ve en kritik adımı ÇKS (Çiftçi Kayıt Sistemi) kaydının yapılması veya mevcut kayıtların güncellenmesidir.
- ÇKS güncellemesi için çiftçiler, 1 Eylül – 31 Aralık döneminde il ve ilçe tarım müdürlüklerine şahsen başvurabilir veya e-Devlet üzerinden işlem yapabilir. (sivas.tarimorman.gov.tr)
- Planlama kapsamındaki ürünlerde ekim yapmadan en az 15 gün önce üretim planlaması kaydı yaptırmak gereklidir. (sivas.tarimorman.gov.tr)
5.2 Destek Başvuru Süreci
- Başvuru, ilin tarım müdürlüğü ya da T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından belirlenen proje / destek ofisleri aracılığıyla yapılır.
- Üretici, üretim planlaması ve ürün tipine göre hangi destek kaleminden faydalanabileceğini belirlemeli.
- Planlı üretim kapsamında başvuran çiftçiler, havza bazlı planlama kriterlerini sağlamalıdır.
5.3 Belgeler ve Gereklilikler
Genellikle istenen belgeler şunlardır:
| Gerekli Belge | Açıklama |
|---|---|
| ÇKS Kayıt Belgesi | Çiftçinin kayıtlı olduğunu göstermek için. |
| Tapu / Arazi Belgesi | Destek alınacak tarım arazisinin mülkiyet durumunu doğrular. |
| Hasat Planı / Üretim Planı | Planlı üretim desteği için gereklidir. |
| Fatura / Girdi Maliyet Belgeleri | Mazot, gübre maliyetlerini belgelemek amacıyla. |
| Danışmanlık Sözleşmesi / Danışman Raporu | Üretimi geliştirme kapsamında danışmanlık desteklerinde istenebilir. |
5.4 Onay, Tahakkuk ve Ödeme
- Başvurular tarım il müdürlüklerinde incelenir ve uygunluk değerlendirmesi yapılır.
- Onaylanan destek talepleri için tahakkuk yapılır ve ödemeler çiftçinin beyanına ve belgelerine göre gerçekleştirilir.
- Destekleme ödemeleri genellikle yıl içinde ve belirli dönemlerde yapılır; üreticiye ödemeden önce bildirim yapılır.
6. Dikkat Edilmesi Gereken Kritik Noktalar
- Kayıtlılık Çok Önemli: ÇKS’ye kayıtlı olmayan çiftçiler destek alamaz; kayıtları zamanında güncellemek zorunludur.
- Planlama Kapsamındaki Ürünler: Eğer ürün planlı üretim listesinde yer alıyorsa, ek avantajlar mümkündür.
- Destek Kapsamı ve Katsayılar: Ürün kategorisi seçimi ve destek katsayısı doğru belirlenmelidir; yanlış sınıflandırma maddi kayıplara yol açabilir.
- Depolama ve Danışmanlık: Lisanslı depolama ve danışmanlık destekleri, üretim kalitesi ve gelir açısından stratejik fayda sağlar.
- Çevreci Üretim: Biyolojik mücadele ve organik tarım destekleri, hem maliyeti düşürme hem pazar avantajı sağlama potansiyeli taşır.
- Doğru Zamanlama: Başvuru ve ÇKS güncellemesi için belirlenen dönemleri kaçırmamak çok kritik.
7. Sık Sorulan Sorular (SSS)
Soru 1: 2025 üretim yılı destek başvurusu ne zaman yapılmalı?
Cevap: ÇKS’nin güncellenmesi için 1 Eylül – 31 Aralık arası başvuru yapılmalı. Planlı üretim için ekimden 15 gün önce üretim planlaması kaydı yapılması öneriliyor. (sivas.tarimorman.gov.tr)
Soru 2: Destek katsayı değeri nasıl hesaplanıyor?
Cevap: 2025 için temel katsayı 244 TL/dekar. Bu, destekleme tutarını belirlemede baz alınan değerdir. (Tarım ve Orman Bakanlığı)
Soru 3: Organik üretim yapan çiftçiler için ekstra bir destek var mı?
Cevap: Evet. Organik tarım yapan ve birinci derece tarımsal üretici örgütlerine üye olan çiftçilere, temel destek katsayısının %25’i oranında ek destek sağlanıyor. (Eskişehir Tarım ve Orman)
Soru 4: Planlı üretim desteği kimleri kapsıyor?
Cevap: Planlı üretim desteği, Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu’nun belirlediği havzalarda stratejik ürün yetiştiren çiftçilere veriliyor. Ürünler arasında arpa, buğday, mısır, ayçiçeği, mercimek, nohut ve yem bitkileri gibi ürünler bulunuyor. (Samsun Tarım ve Orman Müdürlüğü)
Soru 5: Tarımsal danışmanlık desteğinden kimler yararlanabilir?
Cevap: Serbest tarım danışmanları, ziraat odaları ve üretici örgütlerinde çalışan danışmanlar, destekten yararlanabilir. Danışmanlık desteği, üretimi geliştirme kaleminde yer alıyor. (Anadolu Ajansı)
8. Sonuç ve Stratejik Öneriler
2025 yılında tarımsal üretim desteklerinde yapılan büyük revizyonlar, çiftçilerin stratejik planlama yapmasını daha da kolaylaştırıyor. Üç yıllık destek modeli, sadeleştirilmiş kalemler ve çeşitli destek türleriyle, hem küçük hem büyük üreticiler için fırsatlar doğmuştur.
Stratejik Öneriler:
- Üretime başlamadan önce ÇKS kaydını mutlaka güncelle ve planlı üretim kapsamında mı olduğuna bak.
- Üretim planı hazırla ve planlı üretim desteğinden faydalanmak için havaza uygunluğunu kontrol et.
- Girdilerin (mazot, gübre) maliyet analizini çıkar ve destekleme tutarını bu doğrultuda hesapla.
- Danışmanlık ve depolama desteklerini ihmal etme; uzun vadeli verim ve kalite için kritik.
- Çevre dostu üretim tekniklerini benimse; hem maliyet avantajı sağlar hem pazar değerin artırır.
Çilek yetiştiriciliği hakkında bilgi almak için tıklayın.
